Guy Fawkes Night

Guy Fawkes Night, znana też jako Guy Fawkes Day lub Bonfire Night. Obchodzona w Anglii 5 listopada osobliwa uroczystość, pełna rac, fajerwerków, ognisk, a nawet (jak w miasteczku Lewes na poniższym zdjęciu) płonących krzyży i palenia kukły pewnego... papieża. No i ta słynna wyliczanka. O co w niej chodzi?

Dzień ten świętuje się na pamiątkę wykrycia spisku prochowego, w którym o mały włos nie zginął w wybuchu władca Anglii król Jakub I (ten sam, pod którego patronatem powstała słynna King James Version, wydana po raz pierwszy w 1611 roku). O mały włos ― ponieważ w porę udało się zapobiec wysadzeniu miejsca obrad Izby Lordów. Jednym z zamachowców był niejaki Guy Fawkes. Źle skończył. Cała rzecz miała miejsce AD 1605.

W miasteczku Lewes zarazem upamiętnia się w ten dzień smutny los siedemnastu protestantów, którzy zostali spaleni żywcem za rządów Krwawej Mary. I pali przy tym kukłę papieża Pawła V, który zasiadał na Stolicy Apostolskiej w czasach spisku prochowego. Gdzie indziej puszcza się ostentacyjnie z dymem kukłę Fawkesa, ale mieszkańcy Lewes się nie patyczkują: biskup Rzymu? Pal go sześć!

 

Ich oczom ukazał się las... krzyży

Jeszcze w XVII wieku powstał związany ze spiskiem prochowym wierszyk, który doczekał się kilku wersji (notabene, jak wiele angielskich nursery rhymes*, także i ten pierwotnie był przeznaczony dla dorosłych, a dopiero potem zaanektowany przez dziatwę do roli wyliczanki). Oto jedna z nich, znana choćby z filmu „V jak Vendetta”:

Remember, remember the fifth of November
Gunpowder, treason and plot
I know of no reason why gunpowder treason
Should ever be forgot

Jako że anglojęzyczni mają kilka wariantów tekstowych, pozwoliłem sobie przygotować także parę własnych wersji po polsku, tak by zarazem mogły ― a jakże! ― pełnić funkcję dziecięcych wyliczanek:

___________________________
Piąty, piąty listopada,
Beczki prochu, zmowa, biada!
Spisek, Guy Fawkes, stanu zdrada,
Kto zapomni, ten odpada.
___________________________

Piąty, piąty listopada,
Beczki prochu, spisek, biada!
Guya Fawkesa stanu zdrada,
Nie pamiętać nie wypada.
___________________________

Piąty, piąty listopada,
Beczki prochu, spisek, biada!
Szyte buty, stanu zdrada,
Kto zapomni, ten odpada.

© by Paweł Jarosław Kamiński 2020

* Więcej na temat angielskich nursery rhymes ― zob. Agata Brajerska-Mazur, Kaszka manna a tłumaczenie »nursery rhymes« na język polski, w: „Przekładaniec”, 1/2006.